Η ΑΜΒΛΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ...
Η σκέψη του ενδεχομένου του τερματισμού μιας εγκυμοσύνης που θεωρείται δύσκολη - με τη συνεπαγόμενη απώλεια του παιδιού, την αλλαγή στην ισορροπία των σχέσεων, την πάλη με τις ιδέες που ασπάζεται η έγκυος και την ορμονική αναταραχή που φέρνει η κύηση - προκαλεί στη γυναίκα συναισθήματα και προβληματισμούς, που ένας άντρας δύσκολα μπορεί να κατανοήσει. Στη σελίδα αυτή κάποια λογοτεχνικά κείμενα παίζουν ρόλο παραθύρου σ' αυτό τον εσωτερικό κόσμο.
«Ειδοποίησα την Αντωνία να έρθει οπωσδήποτε, γιατί με πιάνει τρέλα εδώ. Δεν θέλω να βγω μήπως κι ο Δημήτρης τηλεφωνήσει, αλλά δεν μπορώ να μείνω και μόνη μου. Σκέφτομαι χιλιάδες πράγματα... για το Δημήτρη, για μένα, για το παιδί... για την κοινωνία...
Τελικά μάλλον λάθος έκανα που την κάλεσα. Ήρθε κι άρχισε να μου λέει ότι μπορεί να μου δώσει χρήματα για την έκτρωση, κι ότι ξέρει ένα γιατρό που δεν παίρνει πολλά αν του πεις ότι υπάρχει ανάγκη. «Εσύ έλεγες ότι θα το βάφτιζες», της είπα... «Μα δεν θυμάσαι τίποτα;» Κι αυτή άρχισε να μου λέει ότι αυτά ήταν παιδικά παιχνίδια, και δεν μπορώ να φέρω στον κόσμο ένα παιδί που κανένας δεν το θέλει. - «Εγώ το θέλω!» Απάντησα, μα αυτή συνέχισε απτόητη: - «Εσύ είσαι μόνη σου... Ο πατέρας εξαφανίστηκε κιόλας. Αύριο θα το πεις στη μάνα σου και θ' αντιδράσει κι εκείνη... Και τι θα γίνει με τις σπουδές σου; Άδικα έκανες τόσα όνειρα να γίνεις αρχιτέκτονας; Θα καταλήξεις μια νοικοκυρούλα παντρεμένη με το ζόρι έναν νεαρό που δεν έχει πάει φαντάρος ακόμα;» - «Και τι κακό δηλαδή έχει το να είσαι νοικοκυρούλα;» της είπα, «όχι ότι θέλω να είμαι μια σκέτη νοικοκυρούλα, αλλά τέλος πάντων σίγουρα δεν θά 'ναι το τέλος του κόσμου». - «Α, εσύ τα έχεις χάσει τελείως...», μου είπε. «Δεν καταλαβαίνεις ότι είσαι μικρή κι ανώριμη για να γίνεις μητέρα;»
Αυτό κι αν είναι απίθανο! Παλιότερα οι γυναίκες είχανε παιδιά απ' τα δεκαπέντε τους... Τόσο έκανε τη μαμά η γιαγιά μου, και την μεγάλωσε μια χαρά! Κι εγώ κλείνω τα δεκαοχτώ και μου λέει ότι είμαι μικρή! Πόσο πρέπει να πάω για να είμαι μεγάλη; Εικοσιπέντε; Τριάντα; Σαράντα; Τι δηλαδή έχει αλλάξει στο γυναικείο σώμα μέσα σε λίγες δεκαετίες; «Στο σώμα ίσως τίποτα» εξήγησε η Αντωνία, «αλλά έχει αλλάξει στη νοοτροπία του κόσμου. Τώρα έχουν αλλάξει οι ρόλοι των φύλων...»
Εγώ όμως πιστεύω ότι οι ρόλοι είναι για τους ηθοποιούς... Και σίγουρα δεν θα μου πει ο κόσμος τι θα κάνω με το παιδί μου! Η Αντωνία επιμένει ότι αυτά τα λέω από εγωισμό, κι ότι δεν θέλω να παραδεχτώ ότι ήταν λάθος που έμεινα έγκυος. Εντάξει, να το παραδεχτώ, ήταν λάθος... κι ας μην το κάναμε επίτηδες. Όμως όπως κι αν το πεις δεν μπορεί να ξεγίνει - μια έκτρωση δεν θα με επαναφέρει στην προηγούμενη κατάσταση. Κι αυτό στην κοιλιά μου δεν είναι λάθος, είναι το παιδί μου. «Ποιο παιδί βρε κορίτσι μου;» φώναξε εκείνη, «αυτό για να το δεις χρειάζεσαι μικροσκόπιο!»
Αλήθεια... το ίδιο ίσχυε κάποτε και για μας. Όμως αν η μάνα της το έριχνε αυτό το μικροσκοπικό πράγμα, δεν θα ήταν τώρα εδώ να μου λέει αυτά.
Η Αντωνία έφυγε, λέγοντας ότι εύχεται να βάλω γρήγορα μυαλό. Ξέρω ότι δεν το κάνει από κακία... Μ' αγαπάει και θέλει όλα να μου έρθουν εύκολα. Και οι γονείς μου το ίδιο θέλουν».
---
«Τελικά αυτός που παίρνει και το κλείνει είναι πράγματι ο Δημήτρης. Πήρε άλλες δυο φορές. Τη δεύτερη του είπα, Δημήτρη αν είσαι εσύ θα σε περιμένω σε μισή ώρα στο πάρκο. Και ήρθε.
Τι άσχημα που νιώσαμε! Του είπα ότι δεν θέλω να νομίζει ότι πάω να τον εκμεταλλευτώ, και προτιμώ να χωρίσουμε. Θα τα βγάλω πέρα με το παιδί μόνη μου, του είπα. Μα δεν θέλω να χωρίσουμε, είπε αυτός. Εκεί είναι η ειρωνεία... Δεν θέλει να χωρίσουμε, να ξεφορτωθούμε το παιδί μας θέλει όμως. Εγώ του είπα όλη την αλήθεια: Ούτε κι εγώ θέλω πραγματικά να χωρίσουμε. Όμως αυτό το πράγμα που μου ζητάει να κάνω, είναι κάτι που θα το πάθω εγώ... Αυτός απλώς θα περιμένει απ' έξω. Μετά θα περιμένει και πάλι λίγες μέρες να με εξετάσει ο γιατρός, για να μας δώσει πράσινο φως ότι μπορούμε να ξανακάνουμε έρωτα - με αντισύλληψη, φυσικά, μην έχουμε πάλι τα ίδια... Και θα πρέπει εγώ να κάθομαι να με πιάνει λες και δεν έχει συμβεί τίποτα. Μα ήδη έχω ψυχραθεί - δεν θέλω καθόλου να με αγγίζει και να με φιλάει, χωρίς να έχω κάνει έκτρωση. Είμαι σίγουρη ότι αν την κάνω, θα πάψω να τον αγαπώ. Ίσως να τον κοιτάω όπως κοιτούσε τον φίλο της η Παυλίνα... πριν τον χωρίσει για μια άσχετη αφορμή.
Η Παυλίνα έχει πια μια πολύ σκληρή έκφραση στο πρόσωπό της. Βρίσκει τους άντρες επιπόλαιους και ανεύθυνους και άξιους περιφρόνησης. Θέλει να πιάσει μια πολύ καλή δουλειά, να βγάζει πολλά λεφτά, και να μην ξαναπάρει στα σοβαρά κανέναν από δαύτους. «Εσύ δεν θα γίνεις τέτοια γιάπισσα» μου είπε ο Δημήτρης... Σίγουρα δεν ξέρω πώς ακριβώς θα γίνω. Ξέρω όμως ότι δεν θα μπορώ να τον ανεχτώ. Αν ζητάω να χωρίσουμε, είναι για να προφυλάξω τη σχέση μας από την απόλυτη παρακμή. Προτιμώ να τον θυμάμαι όπως ήταν πριν απ' όλα αυτά... Σαν το ζωηρό αγόρι που είχα βάλει στο μάτι από την έκτη Δημοτικού.
Του το είπα: Αν είναι να μου λέει να κάνω έκτρωση όσο είναι καιρός, να μην με ξαναπάρει τηλέφωνο. Ας έχουμε μόνο ένα «γεια» στο σχολείο. Έφυγα μ' ένα κόμπο στο λαιμό. Χωρίς να τον φιλήσω για καληνύχτα».
Μαρία Δημητριάδου, "Αλίκη, η μικρή μαμά"
Εκδόσεις "Μορφή Εκδοθήτω", Αθήνα 2006
«. δίχως εγωισμό παιδάκι, πίστεψε με: να σε γεννήσω δεν μου κάνει κέφι. Δεν το αντέχω να κυκλοφορώ στους δρόμους με φουσκωμένη την κοιλιά, να σε θηλάζω, να σε πλένω, να σε μαθαίνω να μιλάς. Είμαι γυναίκα εργαζόμενη, μ' ένα σωρό άλλες υποχρεώσεις και ενδιαφέροντα : στο ξαναλέω, δεν σε έχω ανάγκη. Όμως ο σημερινός συλλογισμός μου μπορεί να αλλάξει έτσι, από τη μια στιγμή στην άλλη.
Και πραγματικά, ναι, αυτό παθαίνω: νιώθω κιόλας μπερδεμένη, απροσανατόλιστη. Ίσως γιατί δεν μπορώ ν' ανοίξω την καρδιά μου σε κανέναν. Είμαι μια γυναίκα που διάλεξε να ζήσει μόνη της. Ο πατέρας σου δεν βρίσκεται κοντά μου. στον κόσμο που ετοιμάζεσαι να ζήσεις παιδάκι, όσο κι αν ισχυρίζονται το άλλαξαν οι καιροί, μια γυναίκα ανύπαντρη που περιμένει παιδί θεωρείται γενικά άνθρωπος ανεύθυνος. Στην καλύτερη περίπτωση, την βλέπουν σαν εκκεντρική, που θέλει να προκαλέσει την κοινωνία. Ή και σαν ηρωίδα. Ποτέ όμως σαν γυναίκα όμοια με τις άλλες. .
Αυτό που δεν καταλαβαίνω είναι γιατί, όταν μια γυναίκα αναγγέλλει ότι είναι νόμιμα σε ενδιαφέρουσα, όλοι τη συγχαίρουν, της αρπάζουν τα πακέτα από τα χέρια, την ικετεύουν να μην κουράζεται, να μην ταράζεται. Στη δική μου όμως περίπτωση, απομένουν βουβοί, μαρμαρωμένοι ή μου μιλάνε για άμβλωση . Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για συνωμοσία, με σκοπό να μας χωρίσουν. Έρχονται στιγμές που νιώθω ανήσυχη, που αναρωτιέμαι ποιος θα νικήσει τελικά: εκείνοι ή εσύ κι εγώ παιδάκι;»
---
«Από πάνω μου υπάρχει ένα λευκό ταβάνι και δίπλα μου, μέσα σ'ένα ποτήρι, είσαι εσύ. Δεν ήθελαν να σε δώ, μα κατάφερα να τους πείσω, λέγοντάς τους πως ήταν δικαίωμά μου. Κι έτσι σε τοποθέτησαν εκεί, μ' έναν μορφασμό αποδοκιμασίας. Επιτέλους σε βλέπω. Κι αισθάνομαι ότι με εξαπάτησαν, δεν έχεις τίποτα κοινό με το παιδάκι της φωτογραφίας. Δεν είσαι παιδάκι: είσαι ένα αυγό. Ένα γκρίζο αυγό, που πλέει σ'ένα ροζ οινόπνευμα, και που μέσα του δεν διακρίνεται τίποτα. Η ανάπτυξή σου σταμάτησε πολύ πριν το πάρουν είδηση οι γιατροί: δεν έφτασες ποτέ στο σημείο ν' αποκτήσεις τα νύχια και το δέρμα και τα τόσα αγαθά που πίστευα πως είχες. Πλάσμα της φαντασίας μου, μόλις που κατόρθωσες να πραγματοποιήσεις την επιθυμία για δυό χέρια και δυό πόδια , για κάτι που μοιάζει κάπως με σώμα, για ένα ακαθόριστο περίγραμμα προσώπου, με μια μυτούλα και δυό μικροσκοπικά μάτια. Τελικά, αγάπησα ένα ψαράκι. Κι από αγάπη για ένα ψαράκι, επινόησα ένα Γολγοθά, που η συνέπειά του είναι ότι κινδυνεύω τώρα να τελειώσω κι εγώ.
[...]
Τώρα είναι νύχτα: το λευκό ταβάνι άρχισε να γίνεται μαύρο. Και κάνει κρύο. Καλύτερα να φορέσεις το πανωφόρι σου, για να κατέβουμε στο ισόγειο. Εμπρός λοιπόν, φεύγουμε. Πάμε σπίτι μας. Θα ήθελα να σε κρατήσω στην αγκαλιά μου, παιδάκι. Μα είσαι τόσο μικροσκοπικό: δεν γίνεται να σε πάρω στην αγκαλιά μου. Μπορώ μονάχα να σε αποθέσω στην παλάμη τού ενός μου χεριού. Φτάνει να μην σε αρπάξει κανένα φύσημα του αέρα. Να κάτι που μες κάνει να σαστίζω: το φύσημα του ανέμου μπορεί να σε κλέψει από μένα, κι όμως είσαι τόσο βαρύ, που τρεκλίζω. Δώσε μου το χέρι σου σε παρακαλώ: να, έτσι. Τώρα εσύ με πηγαίνεις, με οδηγείς. Λοιπόν, δεν είσαι αυγό, ούτε ψαράκι είσαι: είσαι αληθινό παιδί! Το μπόι σου έφτασε κιόλας ως τα γόνατά μου. Όχι, ως την καρδιά. Όχι, ως τον ώμο. Όχι, πάνω απ' τον ώμο. Δεν είσαι παιδάκι, είσαι άντρας! Ένας άντρας με δάχτυλα γερά και τρυφερά. Τα έχω τώρα πιά τόσο ανάγκη: γιατί γέρασα. Δεν καταφέρνω ούτε τα σκαλιά να κατέβω, αν εσύ δεν με στηρίξεις. Θυμάσαι όταν ανεβοκατεβαίναμε τούτην εδώ τη σκάλα, προσέχοντας να μην σκοντάψουμε, σφιχτοδεμένοι οι δυό μας σ'ένα αγκάλιασμα συνενοχής; Θυμάσαι τότε που σε μάθαινα να την ανεβαίνεις μονάχο - δεν πήγαινε πολύς καιρός που είχες αρχίσει να περπατάς - και μετρούσαμε γελώντας τα σκαλοπάτια; Θυμάσαι στην αρχή πώς αρπαζόσουνα από κάθε προεξοχή, λοχανιάζοντας, καθώς εγώ σε παρακολουθούσα με απλωμένα τα χέρια; Θυμάσαι και τότε που τσακωθήκαμε, γιατί δεν ήθελες ν' ακούσεις τις οδηγίες μου; Στεναχωρέθηκα ύστερα. Ήθελα να σού ζητήσω συγνώμη, μα δεν μού ήταν εύκολο. Σε κρυφοκοίταζα κάτω από τα ματόκλαδά μου κι εσύ με αναζητούσες κάτω από τα δικά σου ματόκλαδα, ώσπου άνθισε στα χείλη σου ένα χαμόγελο, και κατάλαβα ότι είχες καταλάβει. Τι έγινε αλήθεια μετά; Η σκέψη μου θολώνει, τα βλέφαρά μου μοιάζουν πιό βαριά κι από μολύβι. Τάχα να είναι ύπνος, ή το τέλος; Πρέπει ν' αντισταθώ στον ύπνο, στο τέλος. Βοήθησέ με να κρατήσω τα μάτια μου ανοιχτά, απάντησέ μου: δυσκολεύτηκες πολύ να χρησιμοποιήσεις τα φτερά σου; Ήταν πολλοί εκείνοι που σε πυροβολούσαν; Τους αντιπυροβόλησες κι εσύ; Σε καταπίεσαν στην μυρμηγκοφωλιά; Σε νίκησαν οι απογοητεύσεις, οι πίκρες, οι θυμοί, ή στάθηκες όρθιος σαν δυνατό δέντρο; Ανακάλυψες αν υπάρχει ευτυχία, ελευθερία, καλοσύνη, αγάπη; Ελπίζω να σε ωφέλησαν οι συμβουλές μου. Ελπίζω να μην ούρλιαξες ποτέ τη φριχτή βλαστήμια "γιατί να γεννηθώ;" Ελπίζω να κατέληξες στο συμπέρασμα πως άξιζε τον κόπο. Έστω κι αν το τίμημα είναι ο πόνος, ο θάνατος. Είμαι τόσο περήφανη που κατόρθωσα να σε τραβήξω από το τίποτα, έστω κι αν το τίμημα είναι ο πόνος, ο θάνατος. Αλήθεια, κάνει κρύο τώρα, και το λευκό ταβάνι είναι κατάμαυρο. Αλλά εμείς φτάσαμε πιά: να η μανόλια. Κόψε ένα λουλούδι. Εγώ δεν το κατάφερα ποτέ, εσύ όμως θα μπορέσεις. Σήκω στις μύτες των ποδιών, τέντωσε το χέρι σου, έτσι μπράβο. Μα πού πήγες; Ήσουνα εδώ, με στήριζες, ήσουνα μεγάλο, ήσουνα άντρας. Και τώρα χάθηκες. Υπάρχει μόνο ένα ποτήρι με οινόπνευμα, που μέσα του πλέει κάτι που δεν θέλησε να γίνει άντρας, γυναίκα, κάτι που δεν το βοήθησα να γίνει άντρας, γυναίκα. Για ποιό λόγο έπρεπε να το κάνω, με ρωτάς, για ποιόν λόγο έπρεπε κι εσύ να το θελήσεις; Μα γιατί η ζωή υπάρχει, παιδάκι! Και λέγοντας πως η ζωή υπάρχει, έπαψα να κρυώνω, έφυγε ο ύπνος.. νιώθω πως η ζωή είμαι εγώ. Κοίτα, ανάβει κάποιο φως. Ακούγονται φωνές. Κάποιος τρέχει, φωνάζει, απελπίζεται. Μα κάπου αλλού γεννιούνται χίλια, εκατό χιλιάδες παιδάκια, μανάδες και πατεράδες των μελλοντικών παιδιών: η ζωή δεν έχει ανάγκη εσένα ή εμένα. Εσύ είσαι νεκρό. Ίσως να πεθάνω κι εγώ. Αλλά δεν έχει σημασία. Γιατί η ζωή δεν πεθαίνει».
ΤΕΛΟΣ
Οριάνα Φαλάτσι, "Γράμμα σ'ένα παιδί που δε γεννήθηκε ποτέ"
Μετάφραση Έρης Κανδρή
Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, 1976
(Lettera a un bambino mai nato, Rizzoli Editore, Milano, 1975)
